ECHO VE NARCISSUS

John William Waterhouse

Teiresias, o ünü her yana yayılmış kahin Aonia şehirlerinden geçerken

Soranlara birçok şeyler söyledi kusursuz ve doğru.

İlk defa gövel gözlü Leiriope denedi

Sözlerinin gerçek ve onun güvenilmeye değer olduğunu.

Günün birinde Kephisos sularını döndüre döndüre onu kucakladı,

Dalgadan kollarıyla sardı, dileğine erişti. Gebe kaldı o güzel

Leiriope ve dünyaya geldiği anda nymphaların bile

Gönül vereceği bir çocuk doğurdu, adını Narcissus koydu.

Danışanlara, onun yetişkin bir yaşın uzun senelerine

Erişip erişemeyeceğini soranlara geleceği söyleyen o falcı

"Kendi kendiyle tanışmazsa..." buyurdu. Boş sanıldı toyunun uzun zaman sözleri,

Sonunda olaylar sevdasının, garipliği ve ölüşü

Gösterdi doğru olduğunu dediklerinin.

Çocuk olduğu kadar, Kephisos'un oğluna,

Bir genç diye de bakılabilirdi on beşine bir yıl daha katan ona.

Arzusunu kamçıladı nice kızların, nice delikanlıların;

Çıkmadı ama içlerinden ona ulaşabilen ne bir oğlan ne bir kız.

(Onun ince vücudunda yatan işte böyle bir gururdu.)

Sürerken gördü onu ağlara ürkek geyikleri,

Kendisine söz söylendi mi susmasını, hem de kendiliğinden söze başlamasını

Bilmeyen, fakat sesleri aksettiren Echo.

Ses değildi Echo o zamanlar, vücuttu; fakat konuşamazdı

Başka türlü o geveze ve ağzı yine öyle:

Söylenilenlerden geri yollardı sade

Sözün bitiminde gelenleri kendi diliyle.

Bunu yapan Juno'ydu, o tam yakalayacağı sırada

Ekseriya dağlarda Jupiter'in altında yatan nymphaları,

Kaçıncaya kadar onlar, oyalardı Echo sonu gelmez sözlerle tanrıçayı;

Saturnus'un kızı bunu anlayınca dedi: "Daha az yarasın işe,

Azalsın eski kudreti beni aldatan bu dilin."

Dediğini de yaptı; o günden beri Echo

İşittiklerini söyler, ve sözleri tekrar eder.

Echo görünce Narcissus'u bir ıssız kırda dolaşırken

Arzu sardı gönlünü, düştü gizlenerek izlerinin ardına;

Bir çıranın ucuna sürülmüş yanıcı kükürt

Beni getirilen alevi nasıl kaparsa

Echo da yaklaştıkça ona daha yakından yanıyordu aşkla.

Kaç kere okşayıcı sözlerle ona sokulmak,

Kaç kere yumuşak dileklerini ona sunmak istedi;

Yaradılışı vermedi izin söze başlamaya,

Bekleyebilirdi ancak sözleri ki onlara cevaplar yollayacak.

Yoldaşlarının sadık sürüsünden ayrılmış genç çocuk

Bağırdı tesadüfen: "Orada kim var?", "Var." diye cevap verdi yankı.

Donakaldı, gözlerini gezdirdi Narcissus etrafa,

Yüksek sesle dedi: "Gel buraya"; Echo da söylenileni söyledi.

Baktı Narcissus ne gelen var ne giden "Niçin," dedi "kaçıyorsun benden?"

Echo da denilenleri yolladı geri ve bu böyle sürdü gitti.

Aldanarak art arda söylenilen sözlerin görünüşüne dedi:

"Burada buluşalım."; cevap veremezdi hiçbir çağrışa

Bundan fazla istekle Echo, bağırdı: "Buluşalım."

Kollarını boynuna dolamak arzusuyla, kendi sözleriyle

Kendinden geçmiş, çıkıyordu koşa koşa girdiği ormandan.

Narcissus bir yandan kaçıyor, bir yandan "Elini çek boynumdan."

"Ölmek yeğdir," diye bağırıyordu "olacaksa senin her şeyim."

Echo başka bir şey söylemedi: "Senin her şeyim."

Kaçtı, ormanlarda saklandı, örttü kızaran yüzünü

Yapraklarla; o günden beri yaşar ıssız mağaralarda.

Kök saldı her şeye rağmen sevgisi yüreğinde, reddedilmesinin üzüntüsüyle

Büyüdükçe büyüdü, zavallı vücudunu dinmeyen kaygılar inceltti,

Kuruttu derisini zayıflık, uçtu gitti göklere

Eğer ondan ayrılabilirsen seninle gidecektir.

Çekemiyordu onu ne ekmek ne uyku kaygısı oradan.

Bakıyordu aldatan hayale doymaz bir bakışla, uzanmış sık çayırlığa

Gözleriyle kendini yiyordu. Ayrıldı oradan bir ara,

Diz çökerek uzattı kollarını ormanlara:

"Var mıdır?" dedi "Ey ormanlar, daha yaman aşka tutulmuş bir başka seven?

Bilirsiniz, çünkü siz saklanacak uygun bir köşeydiniz aşıklara.

Var mıdır? Geçti madem bir sürü asırları hayatınızın,

Ebediyet boyunca böyle eriyip giden biri geliyor mu aklınıza?

Seviyorum, sevdiğimi de görüyorum; fakat erişemiyorum gördüğüme, sevdiğime.

Sevenin kapıldığı hayal ne kadar aldatıcı? Bizi ayıran,

Ne koca deniz, ne bir yol, ne kapıları kilitli surlar;

Bu kadar acı çekmem için aramızda sade bir avuç su var.

O da kucaklanmak istiyor, ne vakit dudaklarımı öpmek için uzatsam

O da ağzını bana yaklaştırmaya çalışıyor.

İnsana tutulur gibi gelir, o kadar küçük ki engel olan aşkımıza.

Kim olursan ol, buraya gel sadece. Eşsiz çocuk bana niçin oyun ediyorsun?

Ben seni aradım mı nereye gidiyorsun?Kaçtığın yüzüm değil, ne de yaşım.

Çünkü benden nymphalar bile hoşlanırlar. Bilmediğim bir ümidi vaat ediyorsun

Dost yüzünle. Uzatınca kollarımı sen de bana uzatıyor; gülünce ben, gülüyorsun.

Gözyaşlarını görüyorum ağladıkça; kırpınca ben, gözlerini kırpıyorsun.

Anlıyorum güzel ağzının oynamasından, kulaklarıma erişmeyen sözler söylüyorsun.

Anlıyorum, o benim, aldatmıyor beni artık hayalim.

Tutuşturan da ben, yanan da. Kendime olan sevgimle yanıyorum.

Ne yapayım? İsteneyim mi? İsteyeyim mi? İsteyecek ne kaldı artık?

Beni yoksul ediyor varlığım; arzuladığım benimle.

Ayrılabilsem vücudumdan; garip bir dilek seven için ama,

Sevdiğim uzak olsa keşke. Kemirsin artık gücümü acı,

Ve geldi son günleri ömrümün, göçüyorum hayatımın baharında.

Ölüm gelmeyecek bana ağır dinecekse acılarım."

Vücudunun özü kuvveti. Bir ses, bir avuç kemikti ondan arta kalan;

Söylerler sonradan kemiklerinin taşlaştığını, ses kaldığını.

O günden beri ormanlarda gizlenir, görünmez artık dağlarda;

Onu herkes işitir, yaşayan sade bir ses var onda.

Başından savdı nymphaları, dalgalardan ve dağlardan doğanları da;

Başından savdı delikanlıları da. Yalvarır günün birinde

Hor gördüklerinden biri kaldırarak ellerini göğe

"Bırak sevsin bizim gibi, bizim gibi sevdiğine erişemesin."

Bu haklı dileği yerine getirdi Ramnus'lu.

Berrak bir pınar vardı, dalgalarında gümüşler oynaşır,

Ona ulaşan ne bir çoban, ne otlayan keçi, ne bir sürü,

Ne vahşi bir hayvan, ne ağaçtan düşen bir dal;

Tek bir kuş bile yoktu onun sükûnetini bozan.

Çevresinde en yakın suyla beslenir bir çayır,

Ve oranın güneş ışığıyla ısınmasına engel olan orman.

Pınar ve yerin güzelliği çeker onu kendine,

Uzanır Narcissus av yorgunluğu ve sıcağın verdiği ağırlıkla yere.

Gidermek istersen susuzluğunu, artıyordu bir yandan susuzluğu;

İçtikçe suya vuran güzelliğine hayran,

Seviyordu tensiz bir hayali, vücut sanıyordu sulardakini.

Donakaldı Paros mermerinden bir heykele benzeyen o aynı yüzle

Kımıldamaksızın, bakıyordu kendi kendine şaşkın şaşkın.

Bakıyordu önünde duran ve bir çift yıldızı andıran gözlerine,

Bacchus'a, Apollon'a yaraşır saçlarına,

Tüysüz yanaklarına, fildişinden boynuna,

Parlak, kardan bir beyazla karışan rengine, alımına ağzının,

Bakıyordu hayran hayran topuna, kendine bu görülmezlik güzelliği sunanların.

Bilmeden kendini arzuluyor, severken onu kendini seviyor,

İsterken kendini istiyordu, içini yakan ateşi tutuşturan da kendiydi.

Kaç kere faydasız öpücükler sundu aldatan pınara.

Suların ortasında gördüğü boynuna kollarını dolamak arzusuyla

Ellerini kaç kere daldırdı, boşa kavuştu kolları sularda.

Neyi gördüğünü bilmiyor, fakat yanıyordu onunla,

Gözlerini aldatan hayal onu coşturuyordu.

Ey saf çocuk, neden bir kaçan hayal peşindesin?

Yok hiçbir yerde dilediğin; sen hele bir dön bak nasıl kaybolacak.

Gördüğün o, gölgesi suya vuran şeklin aksidir.

Onun olan hiçbir şeyi yok; seninle geldi, seninle kaldı,

"Sevdiğim daha ömürlü olsun dilerim.

Ve şimdi can verelim ikimiz bir solukta."

Dedi, kendinden geçmiş, aynı yere seyre döndü.

Dalgalandı sular yaşlarla, geri gelen hayal

Karardı gölün oynamasıyla. Görünce gittiğini uzaklara

Bağırdı: "Nereye gidiyorsun? Bırakma beni." Taş yürekli, seveni

Yalnız koyma. "Madem bırakmıyorsun dokunmama, hiç olmazsa

Doya doya bakayım, yiyecek bulayım sürüp giderken sonu acı çılgınlığım

Dertlenerekten gömleğini baştan aşağı yırttı,

Çıplak göğsüne vurdu mermer yumruklarıyla.

Dövdüğü göğsü bezendi gül kırmızıyla,

Nasıl erguvan rengi alır renk taneleri olmamış bir salkımın,

Ve bir yanı beyazken bir yanı kızaran elmaların.

Görünce suya dönen onları dalgalarda,

Daha fazla duramadı; zayıf bir ateşle nasıl erirse sarı balmumu,

Ve ısınır da sabah yağan kırağı güneş ışığıyla nasıl yok olursa.

Aşkla incelen o da gizli bir ateşle için için eridi ve yok oldu gitti.

Kalmadı artık ne kırmızıya çalan beyaz teni, ne diriliği, ne kuvveti.

Ne göz alan onlar, ne de Echo'nun vaktiyle sevdiği vücut.

Her ne kadar küskün ve geçenleri hatırlıyorsa da acıdı gene ona;

"Zavallı çocuk, ah!" diye bağırdıkça her defasında

Çınlayan sesiyle tekrar ediyordu "Ah!".

Elleriyle o kollarını yumruklarken çıkan sesleri geri yolluyordu Echo.

Şunlar oldu son sözleri gözlerini ayırmadan sulara bakan Narcissus'un:

"Ey boş yere sevdiğim çocuk"; yer tekrar iletti dediklerini.

"Elveda." deyince o, bağırdı Echo: "Elveda."

Yorgun başını dayadı sık çayırlığa,

Ölüm kapadı efendilerinin güzelliğine hayran gözlerini.

Hâlâ bakıyordu kendine, yeraltına göçtükten sonra bile;

Bakıyordu Styks sularına. Dövündüler bacıları Naias'lar

Kesik saçlarını yanı başına koydular; dövündüler Dryas'lar

Echo da katıldı onlara, tam sedyeyi, odun yığının, titreyen meşaleleri

Hazırladılar, vücut yoktu hiçbir yerde, yerinde sarı göbeğini

Beyaz yaprakların kucakladığı bir çiçek buldular.

Publius Ovidius Naso

(Çeviri: Can Yücel, Tercüme Dergisi, Sayı 75, 19 Mayıs 1944)