Çıplak Maya / Francisco de Goya

Çıplak Maya ya da Çıplak Maja, İspanyol ressam Francisco de Goya’nın 1790 ile 1800 yılları arasında tamamladığı tahmin edilen tablosudur. Eser şu anda Madrid’deki Prado Müzesi’nde sergilenmektedir. Ressam bu tabloyu,İspanyol engizisyonunun çıplak kadın resimlerinin yapılmasını yasakladığı bir dönemde, İspanya başbakanı Manuel de Godoy’un isteği üzerine yaptı. Resim, Godoy’un koleksiyonuna 12 Kasım 1800 tarihinde katıldı.

Goya bu çalışmasında, üzerinde yastıklar olan yatakta uzanmış çıplak bir kadını betimledi. Bu tablo on dokuzuncu yüzyıl romantizminde ki erotik imgelemin mihenk taşlarından biri oldu. Çıplak Maya’daki modelin, ressamın Su Satıcısı, Giyinik Maya ve Alıç Satıcısı isimli eserlerindeki modeller gibi samimi bir şekilde izleyenin gözlerinin içine bakması, kadına cinsel açıdan kolay erişilebilir bir imaj kazandırmıştır. Goya’nın bu betimlemesi, ressamın hayal dünyasında, aşağı tabakadan kadınlarla ilgili çekingen bir günah işleme dürtüsü bulunduğu şeklinde yorumlandı. Sanat tarihçisi Theodor Hetzer tabloyla ilgili görüşlerini şöyle açıkladı:

“Goya, bizleri çıplak kadının gerçekçi vücut yapısı üzerinde konsantre olmaya zorladı. Hiç kimse resmin güç ve enerji sahibi olduğunu reddedemez ve bu özellik, Goya’nın diğer tablolarında da vardır. Bütün bu söylediklerimin ötesinde, bu eser, Goya’nın en keskin özelliğini ortaya çıkardı: İnsan vücuduna yeni gözlerle bakabilmek.”

Ressam, yine başbakanın isteği ile 1802 - 1805 tarihleri arasında bu resmin eş tablosu olan Giyinik Maya’yı yaptı. Her iki tabloda da aynı model bir yatağın üzerine uzanmış, izleyicinin gözlerinin içine bakmaktadır. Model, bir mitoloji kahramanı gibi değil, gerçek bir kadın olarak betimlenmiştir ve Goya’nın döneminde yaşıyor gibi görünmektedir. Resimdeki kadının 13. Alba Düşesi olduğuna dair dedikodular vardır. Fakat bu iddialar hiçbir zaman kanıtlanamamıştır.

Giyinik Maya

Manuel de Godoy’un görevden alınması ve VII. Fernando’nun hükümdar olmasından sonra 1815 yılında, Godoy’un evinde bulunan Çıplak Maya tablosu sebebiyle Goya hakkında, engizisyon tarafından soruşturma açıldı. Resmi onun yaptığının kanıtlanmasına rağmen ressam yargılanmadı.

Tablo Gustave Courbet, Édouard Manet, Paul Cézanne gibi Goya’nın ardından gelen Fransız ressamları ve diğer izlenimci ressamları etkiledi. Manet, Olympia isimli tablosunu Çıplak Maya’dan esinlenerek çizdi. bknz: Olympia